κράνα και πελτές με κράνα

Στις 16 Αυγούστου 2012 πήγαμε με τον μπάρμπα-Χαράλαμπο στο ρέμα του κόρακα λίγο πιο πάνω από την Βέροια και μαζέψαμε κράνα

Είχαν ωριμάσει και αρκετά είχαν πέσει κάτω

Τα μαζέψαμε τινάζοντας τα με ξύλο γιατί πολλά ήταν ψηλά και τα μαζεύοντας τα από  κάτω

Σκέφτηκα να τα κάνω ποτό

αλλά τελικά τα έκανα πελτέ

Τα καθάρισα και ξέπλυνα καλά τα κράνα τα οποία ήταν περίπου 3 κιλά. 

Έπειτα  τα έβρασα για λίγο με λίγο νερό για να μαλακώσουν

Αφού βράσουν, τα πατάμε με το εργαλείο του πουρέ να βγάλουν όλους τους χυμούς και την σάρκα τους. Αν χρειαστεί, αν δηλαδή ο χυμός είναι πολύ πηκτός, συμπληρώνουμε με την απαραίτητη ποσότητα νερού (ειχα βραστό νερό με στέβια ) και μετράμε σε κούπες την τελική ποσότητα του υγρού.

Σιγοβράζουμε σε κατσαρόλα τον χυμό, την ανάλογη πλέον ζάχαρη(για καθε κούπα χυμό κράνα μία κούπα ζάχαρη), την κανέλα (για κάθε κιλό κράνα μια κανέλα), τον χυμό λεμόνι (για κάθε κιλό κράνα μισό λεμόνι) και την αρμπαρόριζα.

Σιγοβράζουμε και κάπου κάπου ανακατεύουμε καλά, ώστε να μην "πιάσει" το γλυκό

Ξαφρίζουμε για όση ώρα θα αφρίζει το γλυκό μας. Συνεχίζουμε το βράσιμο και το ανακάτεμα ώσπου να δέσει καλά το σιρόπι. Χρειάζεται λίγη υπομονή

Αφού τελικά γίνει ένα πηκτό σιρόπι, τοποθετούμε στα καθαρά και στεγνά βάζα. Αφήνουμε να κρυώσει πολύ καλά. Την επόμενη μέρα, ο πελτές έχει σταθεροποιηθεί και τότε μόνο κλείνουμε τα βάζα με τα καπάκια τους. 

 Είναι πολύ εύκολο. Και πολύ υγιεινό, γιατί τα κράνα θεωρούνται από τους αρμόδιους επιστήμονες ιδανική τροφή για τον ανθρώπινο οργανισμό

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Ένα από τα πιο συχνά λάθη που γίνονται αναφορικά με την κρανιά (Cornus mas) είναι η σύνδεση της με το κράνμπερι (Vaccinium macrocarpon), περισσότερο συγγενές με το μύρτιλλο

ΑΛΛΑ ΟΝΟΜΑΤΑ:

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ  & ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ : πρόκειται για ένα αυτόχθονο, μακρόβιο φυλλοβόλο δένδρο, καλά προσαρμοσμένο στις κλιματεδαφικές συνθήκες της χώρα μας, που ευδοκιμεί σχεδόν σ' όλα τα είδη των εδαφών από γόνιμα έως μέτρια γόνιμα, υγρά ή ξηρά αμμοπηλώδη έως βαριά αργιλώδη με pH 3,7-7,0. Αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες (-30° C). Ανθίζει το χειμώνα (Ιανουάριο-Φεβρουάριο), ενώ τα άνθη της παραμένουν για περίπου δύο μήνες, γεγονός που εξυπηρετεί τον εύκολο εντοπισμό των δένδρων. Οι καρποί ωριμάζουν στα τέλη Αυγούστου (με αρχές Σεπτεμβρίου), οπότε και παίρνουν έντονα κόκκινο, γυαλιστερό χρώμα.

Ειδικότερα τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, έχει κίτρινα άνθη σε γυμνά κλαδιά και κόκκινους εδώδιμους καρπούς, με σαρκώδες περίβλημα, που φτάνουν σε μήκος τα 1,5-2 εκ. και ωριμάζουν από τον Αύγουστο έως τον Σεπτέμβριο, τα γνωστά «κράνα».

Μόλις τα τελευταία χρόνια ένας παραγωγός από την Κυψέλη Ημαθίας, ο Κώστας Ντούλιας, ο οποίος θεωρείται από τους πρωτοπόρους της συγκεκριμένης καλλιέργειας, δημιούργησε στην Ελλάδα τον πρώτο πρότυπο συστηματικό βιολογικό κρανεώνα, 16 στρεμμάτων, και εδώ και χρόνια ασχολείται με την παραγωγή, την εμπορία και τη μεταποίηση της κρανιάς και των προϊόντων της (εκχύλισμα κράνων, κομπόστα, κρανοποτό, μαρμελάδα, γλυκό, αφέψημα κ.ά.).

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΜΕΡΗ: Βασικά τους ώριμους καρπούς όμως εδώ και εκατονταετίες η επιστήμη της ιατρικής έχει χρησιμοποιήσει τις ρίζες, τους καρπούς, τον φλοιό, και τους βλαστούς της κρανιάς για τη θεραπεία της διάρροιας και γενικά των παθήσεων του εντέρου. Επίσης οι ρίζες, οι βλαστοί και ο φλοιός είναι και πολύ αποτελεσματικά αντιπυρετικά.

ΙΣΤΟΡΙΑ & ΠΑΡΑΔΟΣΗ: Ο Στην αρχαιότητα από το ξύλο της κρανιάς έφτιαχναν τα δόρατα, ¨ξυστοίς κρανεΐνοις¨, λόγω του ότι είναι γερό, ελαφρύ και ευθυτενές. Από το ίδιο ξύλο φτιάχνονταν και τα Μακεδονικά δόρατα που ονομάζονταν Σάρισες. Αναφορές για το φυτό και την χρήση του ξύλου του γίνονται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα, τον Θεόφραστο και τον Ξενοφώντα.

 Όμηρος αναφέρει τα κράνα ως τροφή χοίρων, ενώ ο Θεόφραστος αναφέρει τον καρπό ως "κράνιον". Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως τα κράνα είχαν και μαγικές ιδιότητες. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα βεβαιώνει ότι η φοβερή Κίρκη παρέθεσε στον Οδυσσέα και την παρέα του, για τροφή, "καρπόν κρανείας και άκυλλον βάλανον", κράνα δηλαδή και πουρναρίσια βαλανίδια.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ & ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ: Οι φαρμακευτικές ιδιότητές τους ήταν γνωστές από τα παλιά χρόνια. Χρησιμοποιούνται ακόμη και στις ημέρες μας κατά της διάρροιας και των εντερικών παθήσεων, λόγω της στυπτικότητάς τους, που οφείλεται στις ταννίνες. Ο φλοιός, οι βλαστοί και οι ρίζες χρησιμοποιούνταν ως αντιπυρετικά.

Στις ορεινές περιοχές της χώρα μας τα κράνα χρησιμοποιούνται κατά καρδιακών παθήσεων, κοιλόπονου, κατά πόνων περιόδου, στομαχικές και εντερικές διαταραχές, ως χωνευτικό και ως τονωτικό κατά τη διάρκεια εργασίας. Εκχυλίσματα του φλοιού θεωρείται ότι θεραπεύουν την ψώρα των σκύλων.

To ξύλο της κρανιάς είναι σκληρότατο και αντοχής σε θραύση. Tα πιο γερά γκλιτσόξυλα των τσοπάνων γίνονται από νεαρούς βλαστούς κρανιάς. Κρανίσιες βέργες χρησιμοποιούσαν και οι ... δάσκαλοι. "Ακάρδιον και στερεόν όλον, όμοιον κέρατι την πυκνότητα και την ισχύν", χαρακτηρίζει το κρανόξυλο ο Διοσκουρίδης. Από ξύλο κρανιάς κατασκευάστηκε ο Δούρειος Ίππος της Τροίας. Κρανίσια ήσαν τα δόρατα των αρχαίων θηρευτών και των πολεμιστών του Μεγ. Αλεξάνδρου, ενώ από το σκληρό ξύλο της κρανιάς κατασκευάζονται διάφορα μικροαντικείμενα.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ: Τα κράνα παραδοσιακά χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ποτών, μαρμελάδας και γλυκών και πελτέ.